bedsore; pressure sore; pressure injuries, pressure ulcer; decubitus ulcer

Έλκος που δημιουργείται σε ασθενή που παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα κλινήρης και δεν μετακινείται ή δεν αλλάζει θέση στο κρεβάτι του ή στο αναπηρικό καροτσάκι του. 

Η διαρκής πίεση μιας δερματικής περειοχής μειώνει την αιμάτωση αυτής της περιοχής, που αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα καταλήγει σε νέκρωση της περιοχή του πτεζόμενου δέρματος. Επιρρεπείς στη δημιουργία κατακλίσεων περιοχές του δέρματος είναι αυτές που καλύπτουν οστά, ωμοπλάτη, η ιεροκοκκυγική περιοχή, τα ισχία, οι γλουτοί, οι αγκώνες, οι πτέρνες, τα σφυρά.  

Επίσης, επιρρεπείς στη δημιουργία κατακλίσεων είναι οι ασθενείς που αδυνατούν να αλλάξουν θέση στο κρεβάτι τους ή δεν σηκώνονται συχνά ή έγκαιρα από το κρεβάτι τους ή το αναπηρικό καροτσάκι τους.

Οι κατακλίσεις ξεκινάνε σταδιακά με αλλαγές του χρώματος των δερματικών περιοχών που πέζονται, οίδημα, τοπική αύξηση της θερμοκρασίας,  ευαισθησία και πόνο στην υπό πίεση περιοχή. 

Εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα η κατάσταση ακολουθεί λύση της επιφάνειας του δέρματος, δημιουργία φυσαλίδων, διάνοιξη όλων των στιβάδων του δέρματος, δημιουργία έλκους, που μπορεί να διαπυηθεί.  

Οι κατακλίσεις είναι δυσίατες και απαιτούν συχνά παρατεταμένη νοσηλεία, επουλώνονται αργά και αν δεν αντιμετωπιστούν μπορεί να βλάψουν τους ιστούς βαθιά κάτω από το δέρμα, συμπεριλαμβανομένου του λίπους, των μυών και των οστών. Συνιστάται η χρησιμοποίηση ειδικού στρώματος από τον ασθενή, η συχνή περιποίηση και καθαριότητα της περιοχής και η έκγαιρη θεραπεία επούλωσης του έλκους, ανάλογα με το στάδιο της εξέλιξής του.

Παρά τις προσπάθειες πρόληψης των ελκών από κατάκλυση, τα έλκη πίεσης παραμένουν συνηθισμένες καταστάσεις στα νοσοκομεία και στην κοινότητα. Τα έλκη εκ κατακλίσεως συχνά χρονίζουν είναι δυσίατα και υποτροπιάζουν συχνά  μετά την επούλωση. Δίδεται προσοχή στη διατροφή των πασχόντων, ελέγχονται τα επίπεδα της 25 υδροξυβιταμίνης D3, του ψευδαργύρου, της βιταμίνης C.

Η διατροφική στέρηση και η ανεπαρκής διατροφική πρόσληψη είναι οι βασικοί παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ελκών πίεσης και της εξασθενημένης επούλωσης των ελκών. Η απρογραμμάτιστη απώλεια βάρους είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για τον υποσιτισμό και την ανάπτυξη έλκους πίεσης. Η υποβέλτιστη διατροφή παρεμποδίζει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, τη σύνθεση κολλαγόνου και την αντοχή σε εφελκυσμό. Καμία εργαστηριακή εξέταση δεν μπορεί να καθορίσει ακριβώς τη διατροφική κατάσταση ενός ατόμου. Αν και η λευκωματίνη ορού, η προλευκωματίνη, η τρανσφερίνη και η πρωτεΐνη που δεσμεύει τη ρετινόλη καθώς και τα ανθρωπομετρικά μέτρα όπως το ύψος, το βάρος, και ο δείκτης μάζας σώματος και οι άλλες εργαστηριακές τιμές μπορεί να είναι κατάλληλες για τον καθορισμό της συνολικής πρόγνωσης, ωστόσο μπορεί να μην αντιπροσωπεύουν καλά τη διατροφική κατάσταση. 

Αν και η ιδανική πρόσληψη θρεπτικών συστατικών για την ενθάρρυνση της επούλωσης των ελκ’ων  είναι άγνωστη, έχουν τεκμηριωθεί αυξημένες ανάγκες σε ενέργεια, πρωτεΐνες, ψευδάργυρο και βιταμίνες A, C και E, καθώς και σε αμινοξέα όπως αργινίνη και γλουταμίνη. Η ενυδάτωση παίζει ζωτικό ρόλο στη διατήρηση και αποκατάσταση της ακεραιότητας του δέρματος. Η αφυδάτωση διαταράσσει τον μεταβολισμό των κυττάρων και την επούλωση των πληγών. Η επαρκής πρόσληψη υγρών είναι απαραίτητη για την υποστήριξη της ροής του αίματος στους τραυματισμένους ιστούς και για την αποφυγή πρόσθετης διάσπασης του δέρματος.